Aan alle beleidsmakers en bevoegde (overheids)organisaties,
De winter nadert met rasse schreden en de feestdagen staan voor de deur. Een periode van warmte, verbondenheid en hoop. Toch is deze tijd voor velen niet vanzelfsprekend.
Bij FMDO*, actief in verschillende steden en gemeenten in Vlaanderen en Brussel, merken we dat de woonproblematiek overal opduikt.
“Ik stond op straat omdat mijn appartement onbewoonbaar was en kreeg geen hulp. Ik had gelukkig vrienden, maar velen hebben die niet. Hoe kun je werk vinden zonder adres en een woning zonder werk?” – Achmet uit Roeselare
We krijgen dagelijks de vraag van nieuwkomers en mensen met een migratieachtergrond in het algemeen die op zoek zijn naar een woning of, nog erger, er geen hebben. Dat zijn vaak nieuwkomers van wie hun tijd in een Lokaal Opvang Initiatief erop zit en op de private markt op zoek moeten naar een woning. Dit brengt enorm veel stress met zich mee, omdat ze weten dat de kans erin zit dat ze geen dak boven hun hoofd hebben als ze die woning niet vinden. Ze verblijven afwisselend bij vrienden en proberen te overleven door elke dag een bed voor de nacht te vinden. Maar evengoed komen ze terecht in triestige woonsituaties met schimmel op de muren of de verwarming die niet werkt. Uitbuiting is hier de realiteit. Of nog erger: op straat slapen zonder uitzicht op een huis of dak boven hun hoofd.
“Toen ik hier voor het eerst aankwam, had ik zes maanden lang geen vast adres. Ik moest noodgedwongen slapen op het strand, bij vrienden of bij familie door de complexiteit van de vastgoedmarkt. Als erkend vluchteling had ik moeite om een gevoel van stabiliteit en veiligheid op te bouwen. Ondanks deze uitdagingen, bleef ik mijn Nederlandse taallessen volgen en werken aan de hereniging met mijn ouders.” – Musab uit Oostende
Het raakt ons diep te zien hoe mensen dagelijks de confrontatie moeten aangaan met de schrijnende realiteit van huisvestingsnood.
De realiteit van de wooncrisis en uitbuiting
Iedereen verdient een warm dak boven het hoofd, zeker tijdens deze koude winterdagen. Dat is geen wens, maar een fundamenteel recht. Het gebrek aan betaalbare, degelijke woningen weegt zwaar op nieuwkomers, die al zoveel obstakels moeten overwinnen om hun leven hier opnieuw op te bouwen. Onze samenleving verwacht heel veel van hen: Nederlands leren, op zoek gaan naar een job, een netwerk opbouwen, hun weg vinden in de administratieve molen, … Maar hoe kan je dit allemaal doen als je geen veilige plaats hebt om te slapen?
“Drie jaar verbleef ik in een opvangcentrum, in onzekerheid over de toekomst. Toen ik mijn erkenning kreeg als vluchteling, moest ik nog een jaar wachten voordat ik mijn gezin weer in de armen kon sluiten. Nu wonen we gelukkig samen, maar het huis waarin we wonen, is een bron van zorgen. Door de vochtproblemen en schimmel zijn mijn kinderen vaak ziek. Ik werk fulltime en volg Nederlands, maar ondanks mijn inspanningen lukt het me niet om een geschikte woning voor mijn gezin te vinden.” Fadi uit Brugge
Huurwoningen zijn vaak te duur en moeilijk te vinden. Omdat hun Nederlands op dat moment nog te beperkt is, ze nog geen vaste job hebben of omdat hun niet-Vlaams klinkende naam argwaan oproept bij eigenaars. Ze kunnen nog geen loonbrieven van zes maanden voorleggen omdat ze vaak pas begonnen zijn met een job. En al zeker wanneer ze meerdere kamers zoeken met het oog op gezinshereniging. Jaren op de wachtlijst staan om in aanmerking te komen voor een sociale woning. Om nog maar te zwijgen van de discriminatie op de woningmarkt. Praktijktesten op de huurmarkt tonen keer op keer discriminatie tegenover kandidaat huurders op basis van naam, huidskleur of afkomst. Discriminatie is onwettig, toch zijn er amper controles door de overheid en zijn er weinig veroordelingen. Racisme en discriminatie verdelen onze samenleving in eerste- en tweederangsburgers. En dat kan niet. Want gelijke rechten zijn enkel mogelijk als je begint met betaalbare woningen, toegankelijke jobs en verbindende initiatieven.
“Als buddy zag ik hoe moeilijk het was voor Mohamed om een woning te vinden. Zodra verhuurders zijn naam hoorden, wilden ze niet verhuren. Ze gaven aan liever aan mij te verhuren, niet wetende dat ik ook een migratieachtergrond heb. Uiteindelijk moest Mohamed met zijn drie kinderen van Brussel naar Oudenaarde verhuizen omdat hij in Brussel niets kon vinden.” – Samir uit Brussel
Wij willen een krachtig signaal geven aan beleidsmakers, op zowel nationaal als lokaal niveau: er is dringend actie nodig. Het huidige woonbeleid schiet tekort om de noden van deze kwetsbare groepen te beantwoorden. Het is tijd om innovatieve oplossingen te omarmen.
Cohousing: een innovatieve oplossing voor woonkansen
Een van die oplossingen is volgens FMDO cohousing waar ze – zoals bij een studentenkot – een eigen kamer hebben, maar gemeenschappelijke ruimtes delen. En ze hier hun domicilie kunnen plaatsen. Cohousing biedt niet alleen een dak boven het hoofd, maar ook een waardevol sociaal netwerk, waarin mensen elkaar ondersteunen en samen bouwen aan een toekomst. Helaas lopen initiatieven hier vast door een regelgeving die niet aangepast is aan de realiteit van vandaag.
“Ik ben negentien jaar oud. Toen ik mijn erkenning kreeg als vluchteling, kreeg ik dertig dagen de tijd in mijn zoektocht naar een eigen woning. In het opvangcentrum hebben ze me goed ondersteund, maar ik slaag er tot op vandaag niet in een studio of appartement te vinden. Ik slaap soms in het station, zonder een veilige, vaste plek om te verblijven.” Bassam uit Brugge
Wij roepen beleidsmakers op om:
1. De regelgeving rond cohousing aan te passen, zodat nieuwkomers hiervoor in aanmerking komen en medebewoners geen financiële afstraffing krijgen via een extra belasting.
2. Te investeren in sociale huisvesting en betaalbare woonvormen, met specifieke aandacht voor de noden van mensen met een migratieachtergrond.
3. Samen met het middenveld structurele oplossingen te zoeken die duurzame woonkansen creëren voor iedereen.
4. Te investeren in extra nachtopvang (logistiek en begeleiding) het hele jaar door.
Laat ons niet wachten tot de wooncrisis nog verder escaleert. De winter is geen tijd om mensen in de kou te laten staan. FMDO gelooft in de kracht van samenleven en solidariteit. Laten we die kracht gebruiken om ervoor te zorgen dat iedereen een warme thuis vindt, niet enkel met de feestdagen, maar het hele jaar door.
Met warme groeten,
FMDO
Voor een inclusieve samenleving waarin iedereen telt.
* FMDO vzw (Federatie Mondiale en Democratische Organisaties) verbindt en versterkt mensen in deze diverse samenleving en doet dat met sociaal-culturele verenigingen van mensen met een migratieachtergrond en gedreven vrijwilligers die het hart van FMDO vormen. www.fmdo.be.